Kaatsmuseum

En de oudste sportklassieker van Nederland

Franeker - Het keatsen is naast het fierljeppen en het skûtsjesilen een van de typische Friese sporten. Het oude universiteitsstadje Franeker is de hoofdstad van het kaatsen, want hier vindt traditiegetrouw ieder jaar rond eind juli/begin augustus de PC plaats, de oudste sportklassieker van ons land.

Keatsen in Fryslân

Het kaatsspel wordt in verschillende landen gespeeld, maar in eigen land is alleen het Friese kaatsspel bekend. Wil je meer weten over het kaatsen? Dan kun je terecht in het Kaatsmuseum in Franeker. Behalve de collectie met kaatsspullen en trofeeën, leer je ook de spelregels van deze stoere Friese sport kennen.

Ook is het mogelijk om zelf te kaatsen, uiteraard onder begeleiding van een echte kaatstrainer!
En kom vooral ook nog eens terug voor de PC kaatspartij: ieder jaar op de 5e woensdag na 30 juni.

De belangrijkste kaatstermen

Als je in Friesland een keertje bij het kaatsen wilt kijken, moet je natuurlijk wel iets van de regels en terminologie weten. Hieronder een korte uitleg van de belangrijkste kaats-woorden. Klinkt ingewikkeld? Valt mee. Gewoon een keertje in het echt bij een wedstrijd kijken (of het Kaatsmuseum in Franeker bezoeken) en ontdek het spel vanzelf:

1

It-Sjûkelan

De locatie van de belangrijkste kaatswedstrijd van het jaar
Locatie

2

Perk

Het langwerpige vak waarin de bal door de ‘ opslagger' (=opslager) moet worden geserveerd. De 'foarynse' (= voorste perkspeler) en de 'efterynse' (= achterste perkspeler) moeten de bal retourneren (‘útslaan').
Spelregels

3

Boppe

De lijn aan het einde van het veld wordt de 'boppe' (=boven) genoemd. Bij een 'boppeslach' ("boppe!"), wordt de bal over de bovenlijn uitgeslagen, in het publiek of misschien wel de kaatsarena uit. Dit levert een punt op.
Techniek

4

Keats

Bij een 'útslach' kan de bal 'boppe' worden geslagen of er kan een 'keats' (= kaats) worden gemaakt. De bal passeert dan de voorlijn. Na twee kaatsen wisselen de partijen van kant.
Spelregels

5

Pripper

De bal wordt laag over de voorlijn opgeslagen. Een 'pripper' is een lastige bal voor de spelers op het veld.
Techniek

6

Sit bal

De opslagbal wordt niet verwerkt door de uitslagpartij.
Spelregels

7

Kwea

De bal is 'kwea' (= kwaad) als de opslag over het perk wordt geslagen. Als de bal zonder stuiten buiten de lijnen landt, is het 'bûten' (= buiten of uit). Overigens is op de lijn bij kaatsen ook uit.
Spelregels

8

Tillegraaf

De wedstrijdstand wordt bijgehouden op het rood-witte scorebord, de 'tillegraaf' (=telegraaf). Dit gebeurt in 'earsten' en 'spullen'. Een 'earst' is vergelijkbaar met een game bij tennis: 2-4-6-earst. Twee 'earsten' is een 'spul'. Bij drie 'spullen' is de wedstrijd gewonnen.
Telling

9

Skjinne fiif

Bij een 'skjinne fiif' (= schone 5) is de tussenstand 5-0. Een skjinne fjouwer (= schone 4) of skjinne seis (= schone 6) kan ook.
Telling

10

Spul om’t earst

De stand is 2-1
Telling

11

Alles oan 'e hang

Het spel nadert het einde. De stand is 5-5 6-6. Je wint als je nu een punt scoort.
Telling