Friese Elfsteden

Elfstedentocht langs alle Friese 11 Steden

Leeuwarden - 'It giet oan'. 'Het gaat beginnen!' Met deze legendarische woorden kondigde voorzitter Henk Kroes van de Koninklijke Vereniging De Friesche Elf Steden in 1997 de vijftiende Elfstedentocht aan. Een schaats-Elfstedentocht is helaas zeldzaam. Maar met de auto of fiets kun je het hele jaar door de bekendste tocht van Friesland rijden. Wandelen, hardlopen, zwemmen, varen, met de step, oldtimer, brommer of surfplank kan ook. De route leidt je niet alleen langs de beroemde elf steden, maar ook langs mooie vergezichten, kleine dorpjes, beroemde bruggen, meren en alle andere mooie plekjes van Friesland.

Ljouwert (Leeuwarden)

De hoofdstad van de Friesland is vanzelfsprekend het startpunt van de Elfstedenroute. Behalve de vele historische gebouwen moet je in Leeuwarden ook eens naar de grond kijken. Op vele plekken kom je namelijk een onverwacht gedicht tegen.
Start: De start van de Elfstedentocht vindt altijd plaats bij de Zwettehaven

1. Snits (Sneek)

De tweede stad van doorkomst is vooral bekend van de watersport, maar biedt veel meer dan zeilen alleen. Het is een gezellige stad waar je prettig kunt winkelen en op een terrasje kunt genieten.
Stempelpost: De stempelpost is altijd bij de Waterpoort, het symbool van Sneek.

2. Drylst (IJlst)

Vanuit Sneek gaat het over de Geeuw naar IJlst, een klein langgerekt stadje op een steenworp afstand van Sneek. Opvallend zijn de "bleken" of overtuinen langs de Eegracht in het centrum. Deze voortuinen - gescheiden door een kinkerstraat van de grachtenhuizen - werden vroeger gebruikt om de was te bleken. Beeldmerk van het stadje is houtzaagmolen de Rat, die nog volop in productie is.

3. Sleat (Sloten)

Sloten is de kleinste van de elf steden en tevens een van de mooiste! De oude muren, wallen, grachten en poorten zijn allemaal nog intact, evenals korenmolen de Kaai waar nog steeds tarwe tot meel wordt vermalen.

4. Starum (Stavoren)

Het Vrouwtje van Stavoren is de bekendste inwoner van het IJsselmeerstadje. Het haventje bij het station is populair bij watersporters en ook kun je hier 's zomers de boot naar Enkhuizen pakken. Langs de dijk kun je in het IJsselmeer zwemmen.

5. Hylpen (Hindeloopen)

Hindeloopen ligt in het zuidwesten van Friesland aan de IJsselmeerkust. Het is een klein typisch Fries stadje met smalle straatjes, bruggetjes en karakteristieke geveltjes.

6. Warkum (Workum)

Workum heeft net als de andere Friese steden een mooie oude binnenstad. Bezoek ook het Jopie Huisman museum, waar de kunstwerken van de beroemde oud ijzer- en lompenkoopman te zien zijn.

7. Boalsert (Bolsward)

Bolsward is de startplaats van de jaarlijkse Fietselfstedentocht. Deze tocht vindt altijd plaats in het voorjaar op Pinkstermaandag. Het oude stadhuis in het centrum is misschien wel het mooiste van Nederland. In Bolsward is ook de fabriek van Sonnema gevestigd. Je kunt een rondleiding krijgen en uiteraard Friese berenburg proeven.

Harns (Harlingen)

Harlingen is het vertrekpunt voor de boten richting Vlieland en Terschelling, maar het havenstadje zelf is ook de moeite waard om eens te bezoeken. Harlingen s een gezellig plaatsje met grachten, oude pakhuizen en vele caf�'s en restaurants.

9. Frjentsjer (Franeker)

Franeker is na Leiden de oudste universiteitsstad van Nederland. De universiteit werd in 1585 opgericht en was een beloning omdat Franeker al vroeg de zijde van Willem van Oranje koos tijdens de opstand tegen Spanje. De universiteit werd in 1811 door Napoleon gesloten, maar nog steeds vinden in de stad incidenteel promoties plaats van de Rijksuniversiteit Groningen.
De oudste studentenkroeg van het land bestaat gelukkig nog wel en ook het oudste nog werkende planetarium kun je nog steeds bewonderen in Franeker.
De rijkdom van destijds is nog steeds te zien. Franeker heeft een fraaie historische binnenstad.

'Hel van net Noorden'

Tot Franeker liggen de Elfsteden op relatief korte afstand van elkaar. Maar nu begint het lange en afgelegen traject door het noorden van Friesland. Het is hier dunbevolkt terwijl de kilometers gaan tellen. Soms zijn er lange rechte stukken met tegenwind. Weinig supporters en als je pech hebt is het ook og donker. Bovendien is het nog bijna 75 kilometer naar de finish: Welkom in de 'Hel van het Noorden'.

Birdaard

Birdaard is een van de kleine dorpjes langs de route in het noorden van Friesland. Na 163 kilometer moest Maarten van der Weijden in 2018 zijn eerste poging om de Elfstedentocht zwemmend te volbrengen hier opgeven. In 2019 had de lange afstandszwemmer meer succes. Als eerbetoon staat bij het dorpje Birdaard zijn standbeeld langs de route.

Bartlehiem

Bartlehiem is een van mooiste doorkomstplaatsen van de route. Hier is de afslag naar Dokkum. Het leuke is dat het beroemde houten bruggetje twee keer wordt aangedaan!

10. Dokkum (Dokkum)

Dokkum is de laatste stad van doorkomst tijdens de Elfstedentocht. Behalve van het schaatsen is de stad ook bekend van de Bonifatiusbron. Volgens de legende vloeide, uit de door Bonifatius gezegende bron, zoet water terwijl het water in de omgeving zout en bitter was. Maar bovenal is Dokkum een leuk gezellig plaatsje.
Stempelpost: Het beroemde keerpunt in Dokkum aan het Kleindiep bij de Vleesmarkt in het centrum van de stad. Vanaf hier is het nog 29 zware kilometers, via Bartlehiem, naar de Finish aan de Bonke in Leeuwarden

11. De Finish: Ljouwert (Leewarden)

We zijn terug waar het allemaal begon: Leeuwarden is het eindpunt van de 200 kilometer lange monstertocht is de finish aan de rand van Leeuwarden. Ben je op tijd binnen - dus voor 24:00- dan wacht je eeuwige roem. Als bewijs voor je enorme prestatie krijg je een Elfstedenkruisje en als je wilt een tegel op de Elfstedenbrug bij Franeker.
Leg je als vakantieganger de Elfstedentocht af? Dan is de hoofdprijs een mooie herinnering aan je prachtige reis door Friesland.

Finish locatie

Schaatsen - Afhankelijk van de omstandigheden varieert de locatie van de finish per Elfstedentocht. De meest gebruikelijke plaats is de Bonkevaart in Leeuwarden. Een paal in het water langs de Groningerstraatweg markeert het punt.

Zwemmen - Vanwege de faciliteiten is voor de zwemelfstedentocht van Maarten van der Weijden gekozen voor de Grutte Wielen (Groote Wielen) als finishplaats. Het is dezelfde plaats waar de schaatstocht in 1963 eindigde.